Het mooie leven van een wilde biefstuk
Een mooi leven
Met hun lange ruige vacht en imposante hoorns ogen ze wild en loopt menig wandelaar liever een stukje om. Hoe trots en onafhankelijk ook, ook de Schotse Hooglander eindigt op het bord. ,,Maar heeft wel een mooi leven gehad.”
Schotse Hooglanders worden, net als andere winterharde runderrassen, zoals Hereford en Black Angus, ingezet om ongewenst gras en jonge boompjes in natuurterreinen kort te houden. En dat doen ze goed. Het hele jaar door, in weer en wind. Zonder krachtvoer, antibiotica en penicilline. Alleen wat hooi als de natuur in de winter weinig meer heeft te bieden.
Het hele jaar buiten
Normaal gesproken ziet de Hooglander geen stal. De dieren leven het hele jaar door in de natuur. Gedijen goed op schraal voer. Paren (,,de stier loopt er gewoon bij”) en baren onder de sterrenhemel. Op de achtergrond houdt de eigenaar een oogje in het zeil. De boer in kwestie bouwt een band op met zijn dieren. Gaat dagelijks even kijken, paait zijn vee met stukjes koeienkoek. ,,Je moet ze te vriend houden”, weet Hooglander-boer Hans Berens uit Westerbroek, die zijn dieren houdt in het Zuidlaardermeergebied.
,,We laten onze dieren niet verhongeren zoals dat in de Oostvaardersplassen wel gebeurt. Echt schandalig zoals ze daar met de dieren omgaan. De mens zorgt ervoor dat er veel te veel dieren zijn, dus overbegrazing, en vervolgens wordt alles aan zijn lot overgelaten. Wij voeren onze Hooglanders in de winter dagelijks bij met hooi dat ook uit de natuur afkomstig is. Een mooie kruidige mix”, zegt Ria Lodewijks van het gelijknamige loonbedrijf in Mantinge, dat Hooglanders houdt in verschillende Drentse natuurgebieden.
Winterhard
Natuurbeheerders zijn dol op winterharde runderen. De dieren verstouwen grote hoeveelheden ongewenst gras en jonge boompjes, waardoor de wél gewenste flora meer ruimte krijgt. De dieren, waaronder ook schapen, zijn onderdeel van het beheer. En daar is het organisaties als Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en het Drentse Landschap om te doen. Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten staan doorgaans anderen toe vee te weiden op hun (woeste) gronden. Het Drentse Landschap heeft verspreid over Drenthe zelf 300 Limousines, 250 Hooglanders en 1000 schapen op de loonlijst.
Bij de inzet van runderen in de natuur gaat het niet alleen om het goede werk en de fraaie verschijningen. Ook de Hooglander eindigt uiteindelijk op het bord. Slow food in optima forma. De dieren mogen pakweg drie tot zeven jaar vrij rondlopen, maar dan komt de dag dat de boer hem of haar aanwijst. ,,Voor mij speelt ook mee welke dieren niet zo goed in de kudde passen. Ja, ik kan dieren er om heel gekke redenen uitpikken voor de slacht. En soms is het echt wel even slikken”, zegt Jelwin Kuipers (foto) uit Opende, die zich volledig richt op de extensieve veehouderij.
Puur natuur
Ondanks Kuipers’ goede band met de dieren maakt het hem blij als hij een aantal Hooglanders en Herefords aflevert bij de slager. ,,Deze dieren hebben een mooi leven gehad. Wat wij daar voor terugkrijgen is een verantwoord en duurzaam stukje vlees. Doordat alles puur natuur is, is het vlees veel voller van smaak, mals en mooi gemarmerd.” Lodewijks: ,,Wij eten het zelf bijna elke dag. Als je dit eenmaal hebt geproefd, wil je nooit meer iets anders.” Kalveren worden in deze sector niet geslacht. Wie rosé wil, moet maar een fles kopen, wordt gezegd.
In de bosgedeeltes van het 1000 hectare grote landgoed Scholtenszathe in Klazienaveen-Noord banjeren ongeveer honderd Herefords rond. ,,Het zijn heel vriendelijke dieren, totaal niet agressief. Moet ook wel, want ons bos is ook opengesteld voor het wandelende publiek”, zegt Frans Nevel van Scholtenszathe. Het dier leeft sober en kalft makkelijk. Ideaal voor het leven in het bos. Per jaar worden er ongeveer twintig geslacht en per pakket als ‘eerlijk, heerlijk rundvlees’ verkocht. ,,Als je het in de pan doet, blijft het gewoon vlees”, glundert Nevel.
In een spagaat
Over de animo voor het vlees lopen de meningen uiteen. De samenleving zit in een spagaat. Aan de ene kant drukt de crisis nog altijd op de portemonnee. Aan de andere kant is er de toenemende hang naar gezondheid, waarin ook duurzaam en gezond voedsel past. Voor het Drentse Landschap is het vlees een gevolg van het beheer. ,,Wij verkopen het vlees aan onze leden. Minimaal 15 kilo of een heel schaap. Ja, dan moet wel een diepvries hebben”, zegt Aaltje Stroetinga. Wat overblijft, wordt via de handel verkocht.
Hans Berens heeft een vaste klantenkring en is voor dit jaar al uitverkocht. Jelwin Kuipers, die ook samenwerkingen aangaat met andere houders van Hooglanders, heeft het hele jaar door een constant aanbod en spreekt van een gigantische stijgende lijn in de verkoop (ook via internet). Scholtenszathe wil graag meer vlees verkopen. Maar de wilde biefstuk is duurder. ,,In vergelijking met de kiloknallers is het duurder, maar je krijgt vlees van een koe die een goed en gezond leven heeft gehad”, zegt Stroetinga. Lodewijks: ,,Het is inderdaad geen plofrund. Mensen willen graag een schoon stukje vlees op hun bord. Voor ons zijn de marges niet groot. Wij kunnen niet altijd de prijs krijgen, die we eigenlijk zouden moeten hebben.”
Kuipers is streng in de leer: ,,Mensen moeten zich bewust zijn van wat ze eten. Als we voeding en dierenwelzijn echt belangrijk vinden, moeten we niet met oogkleppen op door de supermarkt lopen.”
